Evolutio Gradualis Romani
Auctor: Dns. Jean-Pierre Exter
Progressio nova ad finem saeculi decimi octavi in Europa Occidentali orta est quae influentiam longiturnam efficeret litteratura et praecipue musica: Romanticismus. Romanticismus reactio contra tempus Illuminismi partim erat, qui inter multa saecula durabat et contumeliose contra Medium Aevum obscurum interdum se exprimebat.
Saeculum decimum nonum erat tempus mutationum in societate undique. Et apud Ecclesiam Romanam aliqui prelati optabant ut Cantus Gregorianus aliusmodi cani posset quam modo Editionis Mediceae incipii saeculi decimi septimi.
Dns Guéranger et Dns Pothier
Anno MDCCCXXXII presbyter
Prosperus Guéranger prioratum ruinosum statu demoliendi emit. Qui cum nonnullis monachis se residet. Postmodum
prioratus ut abbatia ammittitur nomine l'abbaye Bénédictine de Saint Pierre de Solesmes (Abbatia Sancti Petri
Solesmensis).
Dns Guéranger, O.S.B., quoque rebatur Cantum Gregorianum Editionis Mediceae qualitate inferiori et modum canendi Gregoriani in Medio Aevo obscuro quaerere incipiebat. Iosephus Pothier, musicus eruditus, qui abbatiam AD MDCCCLVIII adtexit, cum nonnullis monachis a Dno Guéranger iussus est quaerere antiqua manuscripta Gregoriana ut Cantui Gregoriano authenticitatem redderent.
Cantus pseudo-Gregorianos ut Missam de Angelis, Credo III, antiphonas Mariales ut Salve Regina, Regina caeli etceteras, certe illis notos fuerunt. Usque ad Renascentiam litterarum manuscripta antiquiora quoque fortunate salvi manserant. Quorum labor incipi poterat et Dns Pothier, O.S.B. sociique eius abbatias, bibliothecas publicas privatasque, ecclesias et omnia loca possibilia in Europa Occidentali perscrutabantur ad antiqua manuscripta cum aut sine notationibus musicis (nonnulla unam lineam tantum praebebant super semitonum), cum aut sine neumis quaerenda.
Quaesta illorum quippe chronologica non erant, saeculis extendentes, enigma ut cephalargiam perducat. Quia technica photographica progressa erat, omnia documenta photographare poterant ad laborem eorum leniendum. Quod Dns. Pothier sociique eius effecerunt incredibile est et tum qualificatur ut investigatio scientifica. Quodcumque de Cantu Gregoriano nunc noverimus cuius fundationem illi creaverunt.
Fontes pretii inaestimabilis
Inventiones magni momenti:
- Codex H.159 Lycei medicinalis Montepessulani: neumae super literulas primitus videntur, praecipue literulae quindecim primae ex alphabeto Romano, qui tonum verum praebent. Graduale in se non est sed potius liber cantuum ad exercendum scolae. Saeculo undecimo.
- Cantatorium Sancti Galli: omnes notationes cantori(bus) continet et manusciptum multo perfectum accuratumque est ex omnibus manuscriptis adiastematicis. Quae sunt manuscripta sine notatione toni veri. Incipio saeculi decimi.
- Antiphonarium Corbeianum: ante Introitus et Communiones singulos modi ecclesiastici applicati sunt annotati in margine. Modos octo notos erant. Saeculo nono - decimo
Perscrutatio, comparatio, disciplinaque horum manuscriptorum viginti annorum consumpsit. Ex his investigationibus encyclopaediae palaeographicae numerosae ortae sunt et postremo editio AD MDCCCLXXXIII Libri Gradualis, qui fuit liber primus cantuum Gregorianorum completissimus et quidem fundamentum Gradualis Romani.
Liber Gradualis destinatus erat ad usum abbatiis Benedictorum. Usus celebrationibus parochialibus paulatim optatur et AD MDCCCXCVI prima editio Libri Usualis apparuit, sed impressa AD MCMXXVII tantum. Papae Pii X gratia ambo libri paulatim utebantur. Dns. Pothier primus fuit ut defenderet hanc propositionem: medolia Gregoriana tantum existit ad verba suscipienda et ei expressionem rhythmumque donandum, non modo contratrio. Cantus Gregorianus ultimate est nuntius liturgicus cantatus!
Dns. Mocquereau
"Editio Vaticana" (= Graduale Romanum), liber cantuum ad totum annum ecclesiasticum servendus, a Dno. Pothier Andreaque Mocqereau factus apparet, fundatus secundum Librum Gradualem antiquaque manuscripta. Dns. Mocquereau studium musicum anticum operosum gavisus erat et aptat illam peritiam Cantui Gregoriano.
Interea palaeographia ut scientia quoque creat. [Palaeographia = scientia appertinens studium comprehensionemque antiquorum manuscriptorum archivique. Ed.] Hoc modo post perscrutationem longinqua iterum invenit manuscripta, dicuntur Romana antiqua (Papalia), quae sine eo ad oblivionem damnata essent. Quinque tantum exempla salva sunt!
Contradictiones in musica Gregoriana oruntur per applicationem studium musicum classicum ad melodiam Gregorianam, praecipue puncta (extensiones) et ictus (accentus directos), quorum natura gregoriana haud est et saepe contrarios manuscriptorum. Dns. Mocquereau musicam Gregorianam interdum difficilem cantandi pulchresci voluit ut omnes simul cantare potuerint. Etiam bene declaratum consilium fuit.
Dns. Cardine et Editio Critica
Ad finem saeculi XIX iam editio critica librorum Gregorianorum deposcebatur. Cum presbyter Hinigius Anglés AD 1947 caput Institutionis Papalis Musicae Liturgicae tantum designatum sit, conditio accelerabatur.
AD 1928 iuvenis tener, aliqua fragilis, ad portas Abbatiae
Solesmensis adest et ordinem eius introire vult. Acceptatur et Abbatia introitum eius numquam peniteat. Ei nomen est
Eugène Cardine. Per suam scientiam valde perfectam musicae Gregorianae caput divisionis palaeographicae statim factus est.
AD 1948 Hinigius Anglés Abbatiam Solesmensem visitat et Dno. Cardine, ut editionem criticam faciat, quaerit. Dns. Cardine manuscripta Gregoriana primae generationis saeculo decimo conseque perscrutatur. Istac scientiam novam oriri facit ut semiologiam sive interpretationem signorum melismaticorum sine altitudine tonali quamvis rhythmice expresseque suscipientium verba.
Post nunnullos contradictiones opiniones eius accepta sunt et privati Gradualis Romani usu, in quo neumas inscripserat, Graduel Neumé eius AD 1966 impressum est. Tandem evolvit ut Graduale Triplex AD 1979, in quo Dns. Cardine a duobus peritis neumas Laudunenses et Sancti Galli accurate annotare iussit.
Editio critica ex Editione Vaticana originali facta est. Sed aliter nihil ex Graduali Romano mutandum erat, ob obligationem legalem, adhuc nunc applicabilem.
Dns. Cardine pergrandis, semiologiam per unam personam scrutari, interpretari educarique nequire, intellexit. Illo instigante discipuli optimi eius consulant ut fundant gregem exquisitorum, sive AISCGre, Associazione Internazionale Studi di Canto Gregoriano. Adhuc regulariter congregant ut disputent et comparent inventiones singulorum investigationum manuscriptorum Gregorianorum authenticorum. Eventus operis gregis iam internationalis editio est Graduale Novum I, ad dies dominicas, sollemnitatesque, et Graduale Novum II, ad proprium Sanctorum et ad dies ferias.
Graduale Romanum
Etiam Graduale Romanum AD 1908 regulariter mutabatur secundum mutationes liturgicas tempore currente. Post Concilium Vaticanum Secundum AD 1974 versio contemporanea Gradualia Romani apparet, historia temporis prope pleni saeculi! Versio originalis AD 1908 et versio contemporanea valde dissimiles sunt.
Dmi Pothier, Mocquereau et Cardine oppositionem saepe patiebantur, et nunc, sed horum gratia hodie cantus Gregorianos pure canere possumus.
Breve: Liber Gradualis > Liber Usualis > Editio Vaticana vel Graduale Romanum > Graduel Neumé > Graduale Triplex > Editio Vaticana Critica vel Graduale Novum I et II.
Aestate AD 2019
Annotatores nostri: